Stik­stof­dis­cussie in de Provincie Drenthe door Thea Potharst

Noodzaak stikstofdiscussie

Voorzitter, nadat wij op 6 november al uitgebreid met de Statenleden gedebatteerd hebben over het proces van de aanpak van de stikstof kunnen we nu ons licht werpen op de inhoud van de dit dossier. Ik wil beginnen met de voorgestelde maatregelen voor zover we die nu kennen.

Sinds de start van de stikstofdiscussie is de kramp in Nederland nog steeds als volgt: we kunnen wel op dezelfde wijze verder als we 20/30 jaar geleden hadden bedacht. Helaas, dat kunnen we niet. Nee, we kunnen geen 130 meer rijden. Nee, we de landbouw niet op dezelfde wijze voort laten gaan. Nee, we kunnen niet meer bouwen buiten de bestaande industrie- en woonkernen. Nee, we kunnen niet meer dieren houden. Nee, we kunnen geen luchtvaart in de benen houden in Drenthe. En waarom kan dat niet?

Niet omdat de stikstofnormen worden overschreden. Niet omdat er Europese regels zijn. Maar omdat het voortbestaan van veel diersoorten –waaronder de mens- op het spel staat doordat we te veel produceren en uitstoten. Omdat er te weinig robuuste natuur is die deze hoge uitstoot kan verwerken. Omdat het Natuurnetwerk Nederland nog niet af is, omdat de natuur vermest, verzuurt en verdroogt. En daarom voorzitter, moeten we juist toe naar versterking van de bestaande natuurgebieden in Drenthe. Niet door niet te draaien aan de knop ‘minder minder’ maar door de ecologie en niet de economie centraal te stellen in de discussie over de stikstof.

Voorzitter, de kern is dat er regels en normen zijn gesteld die bedoeld zijn om de mensen en dieren in Europa, Nederland, en Drenthe te beschermen. Om te zorgen voor een vruchtbare bodem, een schone lucht en zuiver water. Elementen van levensbelang. En dat van de overheid verwacht mag worden dat die haar uiterste best doet om dit voor haar inwoners te beschermen. Niemand hoor ik tornen aan de normen en regels die in 1991 en 2001 door de Europese Unie zijn opgesteld. Of ten aanzien van de PAS regels die in 2015 van kracht werden. De Partij voor de Dieren stemde toen in de Tweede Kamer én de Eerste Kamer tegen het PAS. En wat horen we nu? Dat het allemaal een beetje anders moet. En dat baart de Partij voor de Dieren grote zorgen.

Mogelijke maatregelen

Het kabinet heeft volgens de commissie Remkes de laatste jaren veel te weinig werk gemaakt van natuurherstel. Als de natuur niet wordt hersteld, wordt het heel lastig om in de toekomst vergunningen voor bouwprojecten te blijven uitdelen. Dit wordt veroorzaakt doordat het Programma Aanpak Stikstof gebouwd was op drijfzand. Tegen de adviezen van de commissie MER, de Raad van State en de Commissie Versnelling en Verbetering Besluitvorming Infrastructuur wordt de PAS vastgesteld in de Tweede Kamer. Al in 2011 is duidelijk dat de PAS in strijd is met de Europese Habitatrichtlijn. Die schrijft voor dat economische bedrijvigheid nabij de stikstofgevoelige natuur alleen mogelijk is als die gebieden robuust genoeg zijn. En de staat van de 118 stikstofgevoelige natuurgebieden in Nederland was toen al slecht.

De uitspraak van de Raad van State dat de PAS juridisch niet te hanteren is komt voor de Partij voor de Dieren dan ook niet als verrassing. Wat wij graag zouden willen weten is in hoeverre en bij wie worden juridische adviezen ingewonnen over de plannen die nu voorliggen? Hoe staat het met de welwillendheid van de politieke partijen die destijds alle adviezen in de wind hebben geslagen?

We horen van de gedeputeerde dat er in Drenthe gekozen wordt voor EN natuurherstel EN stikstofdaling EN houdbare vergunningen. Dat zijn wat ons betreft goede uitgangspunten. Maar hoe kan er een stikstofdaling behaald worden als uitgegaan wordt van de huidige vergunningen, en er geen duidelijkheid is over het te hanteren systeem?

Ook horen we dat de minister ervoor gekozen heeft de stikstofnormen los te koppelen van de dieren en de fosfaatrechten. Dat betekent nog langer onzekerheid, en uitstel van passende maatregelen. Wat onze fractie betreft een gemiste kans en we willen er dan ook voor pleiten dat in Drenthe al wel wordt nagedacht wat het effect is van het reduceren van de dierenaantallen op de stikstofuitstoot. Dit kan veel pijnlijker ingrepen en maatregelen misschien wel voorkomen en alvast een ander perspectief opleveren. Het is de hoogste tijd dat we uit de rijdende trein stappen en niet alleen een andere trein nemen maar het gehele spoor gaan verleggen zodat het eindpunt structureel verandert. Als we zo doorgaan dan kan de teruggang van de kwaliteit van de natuur geen halt toegeroepen worden. Dan zijn er geen heidevelden, geen zandvlaktes, geen gezonde bossen of schone zwemplassen meer over.

Voorzitter, wat de Partij voor de Dieren betreft gaan de tot dusverre afgekondigde maatregelen nog lang niet ver genoeg. Wat ons betreft is de stikstofnorm een meetlat voor de leefbaarheiden niet voor de economie!

En het gaat qua leefbaarheid dus niet alleen over de stikstof, maar ook over fijnstof, methaan en CO2. En een groot resultaat is te behalen door de landbouw te veranderen en dan met name het aantal gehouden dieren te reduceren en het gebruik van gif te stoppen. Van de oorspronkelijke dieren en planten in Nederland is inmiddels 85% verdwenen. Dat heeft te maken met het verdwijnen van natuurgebieden en met een achteruitgang van de kwaliteit van de overgebleven gebieden. Als we natuur en biodiversiteit willen verbeteren, dan zullen de akkerbouw en veeteelt drastisch moeten veranderen: minder dieren, minder uitstoot van schadelijke stoffen en minder gifgebruik. Graag een reactie van het college in hoeverre er op basis van de komende plannen uitgekomen wordt op een reductie van het aantal gehouden dieren en hoe het college de biologische en biologisch dynamische landbouw in Drenthe gaat bevorderen.

Bij hervorming van de landbouw past ook aanpassing van de snelheid op alle snelwegen in Drenthe naar 100 km en op de provinciale wegen naar 80. En duidelijkheid aan alle inwoners van Drenthe dat iedereen meedoet. Dus geen brieven vanuit het college waarin het vliegveld ongemoeid wordt gelaten of biomassacentrales gesubsidieerd blijven worden. Niet alleen de boeren moeten aan de slag, we hebben allemaal een taak en verantwoordelijkheid. Graag een reactie van het college wat er nog meer bedacht wordt om de stikstofuitstoot te beperken.

Voorzitter, tot slot. Onze fractie waardeert de manier waarop wij als Staten sinds 6 november jl. worden meegenomen in het proces. Ga zo door zou ik zo zeggen. Maar wel een paar tandjes erbij en ook voldoende lef om door de zure appel heen te bijten. DE tijd is rijp voor een systeemverandering, laten we de kansen die er liggen met beide handen aangrijpen.